გულის თანდაყოლილი მანკები - მკურნალი.გე

ენციკლოპედიაგამომთვლელებიფიტნესიმერკის ცნობარიმთავარიკლინიკებიექიმებიჟურნალი მკურნალისიახლეებიქალიმამაკაციპედიატრიასტომატოლოგიაფიტოთერაპიაალერგოლოგიადიეტოლოგიანარკოლოგიაკანი, კუნთები, ძვლებიქირურგიაფსიქონევროლოგიაონკოლოგიაკოსმეტოლოგიადაავადებები, მკურნალობაპროფილაქტიკაექიმები ხუმრობენსხვადასხვაორსულობარჩევებიგინეკოლოგიაუროლოგიაანდროლოგიარჩევებიბავშვის კვებაფიზიკური განვითარებაბავშვთა ინფექციებიბავშვის აღზრდამკურნალობასამკურნალო წერილებიხალხური საშუალებებისამკურნალო მცენარეებიდერმატოლოგიარევმატოლოგიაორთოპედიატრავმატოლოგიაზოგადი ქირურგიაესთეტიკური ქირურგიაფსიქოლოგიანევროლოგიაფსიქიატრიაყელი, ყური, ცხვირითვალიკარდიოლოგიაკარდიოქირურგიაანგიოლოგიაჰემატოლოგიანეფროლოგიასექსოლოგიაპულმონოლოგიაფტიზიატრიაჰეპატოლოგიაგასტროენტეროლოგიაპროქტოლოგიაინფექციურინივთიერებათა ცვლაფიტნესი და სპორტიმასაჟიკურორტოლოგიასხეულის ჰიგიენაფარმაკოლოგიამედიცინის ისტორიაგენეტიკავეტერინარიამცენარეთა მოვლადიასახლისის კუთხემედიცინა და რელიგიარჩევებიეკოლოგიასოციალურიპარაზიტოლოგიაპლასტიკური ქირურგიარჩევები მშობლებსსინდრომიენდოკრინოლოგიასამედიცინო ტესტიტოქსიკოლოგიამკურნალობის მეთოდებიბავშვის ფსიქოლოგიაანესთეზიოლოგიაპირველი დახმარებადიაგნოსტიკაბალნეოლოგიააღდგენითი თერაპიასამედიცინო ენციკლოპედიასანდო რჩევები

გულის თანდაყოლილი მანკები

გულის მანკი გულის სტრუქტურის ცვლილებაა, რომელიც არღვევს სისხლის მოძრაობას თვით გულში ან სისხლის მიმოქცევის დიდ და მცირე წრეში. გულის მანკი თანდაყოლილიც შეიძლება იყოს და შეძენილიც. თანდაყოლილი მანკი ემბრიონული განვითარების დარღვევის შედეგია. ის ვითარდება მუცლად ყოფნის მეორიდან მერვე კვირამდე და 1000-დან 5-8 ახალშობილს აღენიშნება. გულ-სისხლძარღვთა თანდაყოლილი მანკების უმრავლესობის მიზეზი დაუდგენელია, მაგრამ ცნობილია, რომ თუ ოჯახში ერთი ბავშვი მაინც დაიბადა მანკით, მეორე შვილის იმავე პათოლოგიით დაბადების ალბათობა 1-5%-ით იზრდება. გულის თანდაყოლილი ანომალიის მქონე იმ ქალებს, რომლებმაც გაიკეთეს ოპერაცია და მიაღწიეს შვილოსნობის ასაკს, შედარებით ხშირად (ასიდან 3-16 შემთხვევაში) უჩნდებათ გულისმანკიანი შვილი, გულის მანკით დაავადებულ მამებს კი - უფრო იშვიათად (ასიდან 1-3 შემთხვევაში). გულის თანდაყოლილი მანკი შეიძლება გამოიწვიოს დედის ორგანიზმზე რადიაციის ზემოქმედებამ, ორსულის მიერ ალკოჰოლის, ნარკოტიკული ნივთიერების, ზოგიერთი წამლის მიღებამ. საშიშია ორსულობის პირველ ტრიმესტრში გადატანილი ვირუსული და სხვა ინფექციებიც (წითურა, გრიპი, B ჰეპატიტი, ჰერპესი, ციტომეგალოვირუსული ინფექცია). ბოლოდროინდელმა გამოკვლევებმა ცხადყო, რომ ჭარბწონიან ქალებს გულის მანკით დაავადებული ბავშვის გაჩენის ალბათობა ნორმალური წონის ქალებთან შედარებით 36%-ით მეტი აქვთ, თუმცა ჯერჯერობით არც ამის მიზეზია დადგენილი. გულის თანდაყოლილი მანკი უმეტესად სიცოცხლის პირველსავე წელს ვლინდება. არც ის არის გამორიცხული,  სიცოცხლის ბოლომდე არ გამოამჟღავნოს თავი. გულის ამა თუ იმ ანომალიით დაავადებულ ზრდასრულებს სამ ჯგუფად ყოფენ:

  • ზრდასრულები, რომელთაც გულის თანდაყოლილი მანკი კლინიკურად არ გამოვლენიათ;
  • ზრდასრულები, რომელთაც გულის თანდაყოლილი მანკის გამო ბავშობაში ჩატარებული აქვთ შედეგიანი ქირურგიული მკურნალობა;
  • ზრდასრულები, რომელთაც ბავშვობაში სუსტად ჰქონდათ გამოხატული გულის თანდაყოლილი მანკის ნიშნები, მაგრამ ასაკთან ერთად სიმპტომები დაუმძიმდათ.

გულის ყველაზე გავრცელებული და მძიმედ მიმდინარე მანკები შეიძლება ორ ძირითად ჯგუფად დავყოთ. პირველ ჯგუფში შედის შემოვლითი გზების - შუნტების - სიჭარბით გამოწვეული მანკები. ამ შუნტების საშუალებით ფილტვებიდან წამოსული ჟანგბადით გამდიდრებული სისხლი უკანვე, ფილტვებში გადაიტყორცნება, რის გამოც იზრდება დატვირთვა მარჯვენა პარკუჭსა და მის სისხლძარღვებზე, რომელთაც სისხლი ფილტვებში მიაქვთ. ამ ტიპის დარღვევას იწვევს:

  • შეუხორცებელი არტერიული სადინარი (ბოტალოს სადინარი). ეს არის სისხლძარღვი, რომლითაც ნაყოფის ფილტვის არტერიიდან სისხლი პირდაპირ აორტაში გადაედინება (გვერდს უვლის ჯერ კიდევ უფუნქციო ფილტვებს). დაბადების შემდეგ ეს სადინარი ობლიტერაციას (დახურვას) განიცდის. თუ იგი დაუხურავი დარჩა, მისი საშუალებით სისხლი აორტიდან გადავა ფილტვის არტერიაში, რადგან აორტაში წნევა მეტია. ამრიგად, მარცხენა პარკუჭის მიერ გადასროლილი სისხლის გარკვეული ნაწილი, გაივლის რა ფილტვებს, ფილტვის ვენებსა და წინაგულს, კვლავ მარცხენა პარკუჭში ბრუნდება და აორტაში ხვდება ჟანგბადით ღარიბი ვენური სისხლი.


ბოტალოს სადინარი უმეტესად ქალებთან გვხვდება. მანკი ხშირია დღენაკლულ ახალშობილებს შორის, ზღვის დონიდან დიდ სიმაღლეზე დაბადებულ ახალშობილებს შორის, აგრეთვე - იმ ახალშობილებს შორისაც, რომელთა მუცლად ყოფნის პერიოდში დედამ წითელა გადაიტანა. როცა შუნტირების ხარისხი მცირეა, ადამიანი არაფერს უჩივის და პათოლოგია გამოკვლევის შედეგად შემთხვევით ვლინდება. როდესაც ბოტალოს ღია სადინარში სისხლის დიდი ნაკადი გაივლის, თავს იჩენს გულის უკმარისობის ნიშნები: ადვილად დაღლა; ქოშინი; პულსაციის შეგრძნება კისრისა და თავის არეში; ქვედა კიდურების ციანოზი (სილურჯე) და ფეხის თითების წვერების გამსხვილება (ე.წ. კომბლისებური თითები). ზედა კიდურები ამ დროს ნორმალური ფერისაა, ხოლო ხელის თითები - ფორმაუცვლელი.

  • წინაგულთაშუა ძგიდის დეფექტი (მარჯვენა და მარცხენა წინაგულებს შორის ხვრელის არსებობა დაბადების მომენტისათვის). ეს დეფექტი ზოგჯერ წლობით არ ვლინდება. მიუხედავად ამისა, დიაგნოზი ხშირად მაინც ბავშვობის ასაკში დაისმის. 40 წელს გადაცილებული პაციენტები, რომელთაც ქირურგიული მკურნალობა არ ჩასტარებიათ, უჩივიან ადვილად დაღლას, ქოშინს, გულის ფრიალს, რაც არითმიების შედეგია. ამ დეფექტის მქონე ბავშვები ძნელად იმატებენ წონას. ზრდასრულებს ნორმალური სიმაღლე და გარეგნობა აქვთ, თუმცა გამოირჩევიან სიგამხდრით და სუსტი აღნაგობით.
  • პარკუჭთაშუა ძგიდის დეფექტი (ნაპრალი მარჯვენა და მარცხენა პარკუჭს შორის). ეს გულის ყველაზე ხშირი თანდაყოლილი მანკია, ადრე ვლინდება და მძიმედ მიმდინარეობს, ამიტომ მისი გამოვლენა და მკურნალობა ბავშვობის ასაკში ხდება. თუ დეფექტი ისეთი მცირე ზომისაა, რომ კლინიკურ სურათს არ იძლევა, შესაძლოა სპონტანურადაც დაიხუროს ბავშვობაში, მოზარდ ან ადრეულ ზრდასრულ ასაკში. დიდი ზომის დეფექტის არსებობისას კლინიკური ნიშნები ახალშობილობის პერიოდშივე ვლინდება. 2-6 თვის ასაკში თავს იჩენს მარცხენა პარკუჭის გადატვირთვის სიმპტომები, ზრდა-განვითარების შეფერხება, შეგუბებითი უკმარისობის ნიშნები, სასუნთქი სისტემის განმეორებითი ინფექციები.

მანკების მეორე ჯგუფი დაკავშირებულია სისხლის მიმოქცევის შეფერხებასთან, რაც გულის გადატვირთვას იწვევს. ასეთ მანკებს მიეკუთვნება აორტის შევიწროება და სარქვლების შეჭმუხვნა (ფილტვის სტენოზი და აორტის სტენოზი). სარქვლოვანი უკმარისობა შეიძლება გამოვლინდეს სარქვლების თანდათანობითი დეგენერაციით, რომელიც ვითარდება ორი სახის თანდაყოლილი დარღვევის დროს. ადამიანების 1%-ს არტერიული სარქველი არა სამკარიანი, არამედ ორკარიანი აქვს. 5%-ს აღენიშნება მიტრალური სარქვლის პროლაფსი. ეს დაავადება სიცოცხლისთვის საშიში არ არის და ოპერაციას არ მოითხოვს. საქმე ის გახლავთ, რომ ორკარიანი სარქველი მდებარეობს მარცხენა წინაგულსა და მარცხენა პარკუჭს შორის. როცა პარკუჭები შეკუმშვას იწყებს, ორკარიანი სარქვლის აფრები მჭიდროდ უნდა მიედოს ხვრელს და არ მისცეს სისხლის ნაკადს უკან, წინაგულებში დაბრუნების საშუალება, პროლაფსის დროს კი ეს შეუძლებელია. ზოგიერთი ეს ანომალია გვხვდება არა მხოლოდ იზოლირებულად (დამოუკიდებლად), არამედ სხვადასხვა კომბინაციითაც. ასეთია, მაგალითად, ფალოს ტეტრადა - ოთხი მანკის ერთობლიობა, “ლურჯი” მანკების ყველაზე ხშირი მიზეზი. ის აერთიანებს პარკუჭთაშუა ძგიდის დეფექტს, ფილტვის იმ არტერიის შევიწროებას, რომელიც მარჯვენა პარკუჭიდან გამოდის, მარჯვენა პარკუჭის ღრუს გადიდებას და აორტის დისპოზიციას, იმავე “გადამჯდარ” აორტას (ამ დროს აორტა მდებარეობს ძგიდის დეფექტის ზემოთ და სისხლი მასში ორივე პარკუჭიდან ხვდება). გულის თანდაყოლილი მანკის მქონე ბავშვი შესაძლოა 3 წლამდე ჯანმრთელად გამოიყურებოდეს, მაგრამ ამ ასაკიდან თავს იჩენს დარღვევები: ფიზიკური განვითარებით ჩამორჩენა, ქოშინი ფიზიკური დატვირთვის დროს, სიფითრე ან კანის სილურჯე. “ლურჯი” მანკების დროს შეტევები უეცრად ვითარდება. ბავშვი აღგზნებულია, წრიალებს, ქოშინი და კანის სილურჯე თანდათან ემატება, შესაძლოა, გონიც დაკარგოს. ასეთი შეტევები ხშირად აღენიშნებათ 2 წლამდე ასაკის ბავშვებს. მათთვის დამახასიათებელია აგრეთვე დასვენების თავისებური პოზა - ჩაცუცქდებიან ხოლმე. “ფერმკრთალი” მანკების დროს განვითარებით უპირატესად სხეულის ქვედა ნაწილი ჩამორჩება. 8-დან 12 წლამდე დამახასიათებელი ჩივილებია თავის ტკივილი, ქოშინი, თავბრუხვევა, გულის მიდამოს, მუცლისა და ფეხების ტკივილი. მანკების დიაგნისტიკასა და მკურნალობას ატარებს კარდიოქირურგი. გულის მდგომარეობის დასაზუსტებლად იყენებენ რენტგენულ კვლევას (გულმკერდის რენტგენოგრაფიას) და ვენტრიკულოგრაფიას. რენტგენოგრაფიის დრის გამოიყენება სპეციალური საკონტრასტო ნივთიერება. გულის შუილების გამოსაკვლევად მიმართავენ ფონოკარდიოგრაფიის მეთოდს. ექოკარდიოგრაფიით იკვლევენ გულის კუნთისა და სარქვლების მდგომარეობას, გულში სისხლის მოძრაობის სიჩქარეს. გულის მუშაობის გამოსაკვლევად აუცილებელია ელექტროკარდიოგრაფია (ეკგ) - ეკგ ფიზიკური დატვირთვის დროს, ეკგ მთელი დღის განმავლობაში. დღესდღეობით გულის მანკების უმეტესობა ექვემდებარება ქირურგიულ მკურნალობას, რაც მომავალში ნორმალურ ცხოვრებას უზრუნველყოფს. ბრიტანელმა მეცნიერებმა შეიმუშავეს ერთ-ერთი გავრცელებული მანკის - შეუხორცებელი ოვალური ფანჯრის - მკურნალობის ახალი მეთოდი - მკურნალობა გამწოვი პლასტირის საშუალებით. ამ გზით ისინი ასტიმულირებენ რეგენერაციას, რომლის უნარიც ბუნებრივად შესწევს ორგანიზმს. ოვალური ფანჯარა მარჯვენა და მარცხენა წინაგულებს შორის მდებარე ტიხარში არსებული ხვრელია, რომელსაც განსაზღვრული ფუნქცია აკისრია მუცლად ყოფნის პერიოდში. წესით, ის სიცოცხლის პირველ თვეებში უნდა დაიხუროს, მაგრამ ასიდან 25 შემთხვევაში ღია რჩება. წესისამებრ, ამ ტიპის მანკი უსიმპტომოდ მიმდინარეობს, თუმცა გულმკერდის ღრუში წნევის მკვეთრი მომატების დროს (მაგალითად, ხველისას) ხვრელი იხსნება და არტერიული და ვენური სისხლი ორივე წინაგულიდან ერთმანეთს ერევა. ტვინის სისხლით არასრულფასოვანი მომარაგება იწვევს შაკიკს. გარდა ამისა, ეს დაავადება ინსულტის განვითარების რისკფაქტორია. დღესდღეობით ამ მანკის სამკურნალოდ იყენებენ გრაფტის მუდმივ “საკერებელს”, რომელიც ირგვლივ მდებარე ქსოვილების ანთებას იწვევს. ბრიტანელმა მეცნიერებმა გრაფტი გამწოვი პლასტირით შეცვალეს. პლასტირი, რომელსაც Biostar ეწოდა, ასრულებს დროებითი საკერებლის როლს, ასტიმულირებს რეგენერაციას და 30 დღეში, დეფექტის დახურვის შემდეგ, გაიწოვება. ოვალურ ფანჯარაში იგი კათეტერით შეჰყავთ. კათეტერი შედის თეძოს ვენიდან და ხვდება მარჯვენა წინაგულში. მას მიმაგრებული აქვს ორმხრივ წებოვანი პლასტირი, რომელიც ქოლგასავით იხსნება და ხურავს წინაგულებს შორის არსებულ სივრცეს. 30 დღეში ხვრელი მთლიანად ივსება ორგანიზმის საკუთარი ქსოვილით. პლასტირი კი გაიწოვება. პროფილაქტიკური ღონისძიებები, რომლებიც გულის მანკით დაავადების თავიდან აცილების გარანტიას მოგცემთ, არ არსებობს, მაგრამ არსებობს მეთოდები, რომელთა საშუალებით დარღვევას დროულად აღმოაჩენენ. ასე რომ, 40 წლიდან, თუნდაც თავს ჯანმრთელად გრძნობდეთ, წელიწადში ერთხელ მაინც ეკგ-ს ჩატარება აუცილებელია.