ჩვილი და მისი გონებრივი განვითარება
ბავშვს დაბადებიდანვე აბსოლუტურად ჩამოყალიბებული აქვს ტვინის უჯრედებისა და ნეირონების სრული კომპლექსი, ისევე როგორც მოზრდილ ადამიანს. ახალშობილს შეუძლია ირგვლივ არსებულ საგნებს ხელით მოეჭიდოს, ეს რეფლექსი კარგად აქვს განვითარებული. მაგალითად, ის კარგად ეჭიდება დედის ხელს. უყვარს თავისი ტანსაცმლის დაჭერა. ყოველთვის, როცა ბავშვი ეჭიდება ვინმეს ან რამეს, ტვინში მიდის ინფორმაცია გარე სამყაროს შესახებ. ამიტომ აუცილებელია ბავშვს თავისუფალი ჰქონდეს ხელები, არ იყოს ხელთათმანებით შემოსილი, ბავშვი არ უნდა იყოს შებოჭილი. სასურველია, 3-4 კვირიდან მივაწოდოთ ფერადი სათამაშოები, ჩამოვუკიდოთ საწოლის თავზე, რათა ფერისა და ფორმის აღქმას შეეჩვიოს. ყველაზე მეტად პატარას ყურადღებას თურმე ყვითელი ფერი იპყრობს. სათამაშოზე ხელით შეხება მას სიამოვნებს და კმაყოფილებას ჰგვრის. 2-3 კვირის ახალშობილი სასურველია დღეში რამდენჯერმე დავაწვინოთ მუცელზე, ნელ-ნელა ბავშვის ამ პოზაში წოლის ხანგრძლივობა უნდა გაიზარდოს. ამ მდგომარეობაში პატარა, უპირველეს ყოვლისა, იმაგრებს კუნთებს, კისერს, მუცელს, ყველაფერი ეს კი ხელს უწყობს მის გონებრივ განვითარებასაც. ძალიან მნიშვნელოვანია კიდევ ერთი მომენტი და ამას დედებმა ყურადღება უნდა მიაქციონ: ბავშვს ხშირად უნდა ესმოდეს დედის ხმა. სასურველია, დედა გამუდმებით ელაპარაკოს - როცა აჭმევს, აბანავებს, აძინებს და ა.შ. მართალია, ბავშვი დედის გამოთქმულ სიტყვებს ვერ გებულობს, სამაგიეროდ, ძალიან კარგად განასხვავებს მის ინიციატივას, შეიგრძნობს ემოციას, თუ როგორ არის გამოთქმული მისი მისამართით წარმოთქმული სიტყვები. ძალზე მნიშვნელოვანია და აუცილებელი, დედამ გაუღვივოს პატარას დადებითი ემოციები, განურჩევლად განწყობილებისა, ყველანაირად უნდა ეცადოს, გაიღიმოს და პატარამაც გაუღიმოს საპასუხოდ. 3-4 კვირის ახალშობილს ყოველივე ეს უკვე შეუძლია. თუ აღნიშნულ პერიოდში ბავშვი ასეთ რეაქციებს არ ამჟღავნებს, ერთგვარად აგვიანებს, მშობელს შეუძლია მიეხმაროს - შეეხოს თითით პატარას ტუჩებს, ცხვირის წვერს, ტუჩების კიდეებს - ეს ერთგვარი წერტილოვანი კუნთოვანი მასაჟია, რომელიც ბავშვის გაღიმებას გამოიწვევს. დაახლოებით 4 თვის ასაკში პატარა სიხარულსა და სხვა დადებით ემოციებს უკვე აშკარად გამოხატავს, იღიმება, ხელებს და ფეხებს იქნევს, სიამოვნების გამომხატველ ბგერებსაც გამოსცემს, ცოტა მოგვიანებთ კი იცინის კიდეც. როგორ ვიზრუნოთ 3-6 თვის პატარას აზროვნების განვითარებისთვის? 3 თვის ბავშვი ხელის მტევანს ბოლომდე უნდა შლიდეს. მშობელმა ამ დეტალზე უნდა გაამახვილოს ყურაღება, რადგან ეს გონებრივი განვითარების მნიშვნელოვანი და აუცილებელი ეტაპია. მას შემდეგ, რაც ყველა თითს ბოლომდე გაშლის, პატარა უკეთ იჭერს ხელში სათამაშოებს. აღნიშნული რეფლექსის განვითარება ხელს უწყობს ტვინის მნიშვნელოვანი ზონების სტიმულირებას. პირველ რიგში, მეტყველების ზონას. შემთხვევით არ ხდება, რომ ის ბავშვი, რომელიც ადრიანად იჭერს კოვზს ხელში და იწყებს ჭამას, უფრო ადრე იწყებს ლაპარაკს. ამ ასაკის ბავშვს უკვე ისეთი ფორმისა და ზომის სათამაშოები უნდა შევურჩიოთ, რომლებსაც ადვილად მოჰკიდებს ხელს. სასურველია სათამაშოები სხვადასხვა ფერის და ფორმის იყოს. ბავშვი ამ პერიოდში იწყებს საკუთარი სხეულის ნაწილების შეცნობას, ხელების, თითების, ფეხების აღქმას და მათზე პირით შეხების სურვილიც უჩნდება. 6-12 თვის ბავშვს კიდევ უფრო მეტი ცოდნა მოეთხოვება. ამ ასაკის ბავშვმა თავისუფლად უნდა ითამაშოს სათამაშოებით. ამ დროს ბავშვი პატარა საგნების ორი თითით (საჩვენებელი და ცერა თითით) აღებას სწავლობს. როცა მცირე ზომის საგნებით თამაშობს, მშობელი ძალიან ყურადღებით უნდა იყოს, მარტო არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დატოვოს პატარა. სასურველია ავარჯიშოს კიდეც. ამ ვარჯიშისთვის ყველაზე უსაფრთხოა პურის ნამცეცების გამოყენება. ეცადეთ ბავშვმა პურის ნამცეცები ნელ-ნელა აიღოს მაგიდიდან. 6 თვის ბავშვს ძალიან უყვარს ბურთი. მას გამორჩეული ყურადღებით აკვირდება და მოითხოვს, ასევე აინტერესებს კუბიკები. იმ შემთხვევაში, თუ არანაირი სათამაშოს ან საგნის მიმართ ინტერესს არ ამჟღავნებს, აუცილებლად მიმართეთ ექიმს. ამ ასაკში ბავშვი აქტიური უნდა იყოს და სხვადასხვა სურვილს გამოხატავდეს. 6 თვის ბავშვმა უნდა იცოდეს სხვადახვა საგნის დასახელება. როცა ვეკითხებით, თუ სად არის საათი, მაგიდა, სათამაშო და ა.შ., ამ საგნებისკენ უნდა იშვერდეს ხელს ან იმ მიმართულებით გაიხედოს. საინტერესოა, რომ ბავშვი საგნის ადგილმდებარეობას უფრო ადვილად იმახსოვრებს, ვიდრე თვით საგანს, ანუ თუ რომელიმე საგნის შესახებ ვკითხავთ, საგანს კი ადგილს შევუცვლით, ის ისევ ამ საგნის ძველი ადგილსამყოფელისკენ გაიხედავს ან მიგვანიშნებს. 9 თვის ბავშვს შეგვიძლია ერთგვარი გონებრივი სავარჯიშოები და თამაშები მოვუწყოთ. მაგალითად, დავუმალოთ სათამაშო და მივცეთ საშუალება, მოძებნოს ის. ერთი წლის პატარამ დაახლოებით 10-12 მოკლე სიტყვა უნდა იცოდეს, მათ შორის - "არ შეიძლება" (მას უნდა ესმოდეს მისი შინაარსი). როცა პატარას რაიმეს ვუკრძალავთ, ეს უნდა გამოიხატებოდეს ინტონაციით ან რაიმე ქცევით, თავი გავაქნიოთ უარყოფის ნიშნად ან თითი დავუქნიოთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ როცა ბავშვს რაიმეს ვუშლით ან სურვილს არ ვუსრულებთ, ჯობს მისი ყურადღება სხვა სათამაშოზე ან სხვა საგანზე გადავიტანოთ. ბავშვი წლამდე ასაკში ყველაზე მეტ ინფორმაციას იღებს, ბუნებრივია - მისთვის ახალსა და უჩვეულოს. მისი გონებრივი განვითარება თავისთავად არ ხდება. ამაში მას მშობლები უნდა დაეხმარონ. ისინი ძალიან აქტიურად უნდა იყვნენ ჩართული ამ პროცესში. საჭიროა დიდი ძალისხმევა, ნებისყოფა და მოთმინება. ყველაფერ ამაში მათ შვილისადმი დიდი სიყვარული დაეხმარება. ყველა მშობელმა უნდა გააცნობიეროს, რომ მხოლოდ ბავშვის მოვლა, სწორი კვება, რეჟიმის დაცვა და სეირნობა ძალიან ცოტაა, აუცილებელია ზრუნვა ბავშვის გონების განვითარებისთვის.