ცვლილებები საქართველოს შრომის კოდექსში - მკურნალი.გე

ენციკლოპედიაგამომთვლელებიფიტნესიმერკის ცნობარიმთავარიკლინიკებიექიმებიჟურნალი მკურნალისიახლეებიქალიმამაკაციპედიატრიასტომატოლოგიაფიტოთერაპიაალერგოლოგიადიეტოლოგიანარკოლოგიაკანი, კუნთები, ძვლებიქირურგიაფსიქონევროლოგიაონკოლოგიაკოსმეტოლოგიადაავადებები, მკურნალობაპროფილაქტიკაექიმები ხუმრობენსხვადასხვაორსულობარჩევებიგინეკოლოგიაუროლოგიაანდროლოგიარჩევებიბავშვის კვებაფიზიკური განვითარებაბავშვთა ინფექციებიბავშვის აღზრდამკურნალობასამკურნალო წერილებიხალხური საშუალებებისამკურნალო მცენარეებიდერმატოლოგიარევმატოლოგიაორთოპედიატრავმატოლოგიაზოგადი ქირურგიაესთეტიკური ქირურგიაფსიქოლოგიანევროლოგიაფსიქიატრიაყელი, ყური, ცხვირითვალიკარდიოლოგიაკარდიოქირურგიაანგიოლოგიაჰემატოლოგიანეფროლოგიასექსოლოგიაპულმონოლოგიაფტიზიატრიაჰეპატოლოგიაგასტროენტეროლოგიაპროქტოლოგიაინფექციურინივთიერებათა ცვლაფიტნესი და სპორტიმასაჟიკურორტოლოგიასხეულის ჰიგიენაფარმაკოლოგიამედიცინის ისტორიაგენეტიკავეტერინარიამცენარეთა მოვლადიასახლისის კუთხემედიცინა და რელიგიარჩევებიეკოლოგიასოციალურიპარაზიტოლოგიაპლასტიკური ქირურგიარჩევები მშობლებსსინდრომიენდოკრინოლოგიასამედიცინო ტესტიტოქსიკოლოგიამკურნალობის მეთოდებიბავშვის ფსიქოლოგიაანესთეზიოლოგიაპირველი დახმარებადიაგნოსტიკაბალნეოლოგიააღდგენითი თერაპიასამედიცინო ენციკლოპედიასანდო რჩევები

ცვლილებები საქართველოს შრომის კოდექსში

განვმარტავთ, რომ სამუშაო დრო სამართლებრივად დროის ის ხანგრძლივობაა, რომლის განმავლობაშიც დასაქმებულმა უნდა შეასრულოს სამსახურებრივი მოვალეობები შრომის შინაგანაწესის შესაბამისად. თუ 2013 წლის 4 ივლისამდე დამსაქმებლის მიერ განსაზღვრული სამუშაო კვირის ხანგრძლივობა იყო 41 საათი, შრომის კოდექსში ცვლილებების შეტანის შემდეგ იგი გაუთანაბრდა საჯარო მოსამსახურეთა (იმავე სახელმწიფო მოხელეთა) პირობებს, შემცირდა 1 საათით და გახდა 40 საათი. ამავე დროიდან დაწესდა, რომ სპეციფიკური სამუშაო რეჟიმის მქონე საწარმოში, სადაც წარმოების/შრომითი პროცესი ითვალისწინებს  8 საათზე მეტი ხანგრძლივობის უწყვეტ რეჟიმს, სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 48 საათს. ამასთან, სამუშაო დროში არ ჩაითვლება შესვენებისა და დასვენების დრო.

- როგორ გადაწყდება საკითხი, როდესაც დამსაქმებლის საქმიანობა ითვალისწინებს წარმოების/შრომითი პროცესის 24-საათიან უწყვეტ რეჟიმს?

- ამ შემთხვევაში მხარეები (დამსაქმებელი და დასაქმებული) უფლებამოსილი არიან, დადონ შრომითი ხელშეკრულება ცვლაში მუშაობის შესახებ ისე, რომ სამუშაო დღეებს (ცვლებს) შორის დასვენების ხანგრძლივობა არ იყოს 12 საათზე ნაკლები. მსოფლიოში ყველაზე მეტად არის გავრცელებული 5-დღიანი სამუშაო კვირა. როგორც 2013 წლის 4 ივლისამდე, ისე ზემოხსენებული ცვლილებებისა და დამატებების შემდეგაც საქართველოს შრომის კოდექსი, თუმცა არ არღვევს აღნიშნულ წესს სამუშაო კვირის ხანგრძლივობის განსაზღვრის თვალსაზრისით, არც იმას აწესებს, რამდენ დღეს უნდა შეადგენდეს სამუშაო კვირა, ამიტომ ჩვენს ქვეყანაში სამუშაო დღის ხანგრძლივობა შეიძლება განსხვავდებოდეს იმის მიხედვით, რამდენდღიანი სამუშაო კვირაა დადგენილი დამსაქმებლის მიერ.

- თუ შეიძლება, აგვიხსენით, ვინ განსაზღვრავს ახალშემოღებული სპეციფიკური დარგების ჩამონათვალს.

- სპეციფიკური სამუშაო რეჟიმის დარგების ჩამონათვალს განსაზღვრავს საქართველოს მთავრობა. როგორც ძველი, ისე მოქმედი შრომის კოდექსი ითვალისწინებს სამუშაო დროის მომწესრიგებელ სპეციალურ მე-4 თავს, რომელიც არეგულირებს სამუშაო და დასვენების დროს, ხოლო შესვენებასთან დაკავშირებულ ნორმებს საერთოდ არ მოიცავს.

- გთხოვთ აგვიხსნათ, ითვალისწინებს თუ არა მოქმედი შრომის კოდექსი სამუშაო დროის შემცირებულ ხანგრძლივობას არასრულწლოვან (18 წლამდე ასაკის) და მძიმე და მავნე პირობებში მომუშავე დასაქმებულთათვის.

- დიახ, ახალ შრომის კოდექსში შეტანილია გარკვეული ცვლილებები ამ კუთხით, რის საფუძველზეც: 16-დან 18 წლამდე ასაკის არასრულწლოვნის სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 36 საათს, ხოლო 14-დან 16 წლამდე ასაკის არასრულწლოვნის სამუშაო დროის ხანგრძლივობა - კვირაში 24 საათს. რაც შეეხება მძიმე და მავნე პირობებში მომუშავე მუშა-მოსამსახურეთა სამუშაო დროს, ამის შესახებ კოდექსში არაფერია ნათქვამი. მოქმედი შრომის კოდექსის თანახმად, ცვლაში მუშაობა და ერთი ცვლიდან მეორეში გადასვლა განისაზღვრება ცვლიანობის განრიგით, რომელსაც ამტკიცებს დამსაქმებელი სამუშაოს სპეციფიკის გათვალისწინებით. ცვლიანობის განრიგში ცვლილების შეტანის შესახებ დასაქმებულს უნდა ეცნობოს 10 დღით ადრე, თუ ეს შეუძლებელი არ არის უკიდურესი საწარმოო აუცილებლობის გამო. სამუშაო დროის რეჟიმი შეიძლება სხვადასხვაგვარი იყოს კერძო სექტორში დასაქმებულთათვის. თანამშრომელი სამსახურში შეიძლება გამოცხადდეს უფრო გვიან, ვიდრე საზოგადოდ არის დადგენილი ან სამსახურიდან წავიდეს უფრო ადრე. მთავარია, იგი სამუშაო ადგილზე იყოს იმ საათებში, რომლებსაც სავალდებულოდ დააწესებს დამსაქმებელი. ნებისმიერ შემთხვევაში, დასაქმებულმა სამსახურში უნდა დაჰყოს კვირაში, თვეში ან კვარტალში დადგენილი დროის მონაკვეთი. ამჟამად შეიძლება მრავალი სახის სამუშაო დასაქმებულის საცხოვრებელ ადგილზე შესრულდეს და შედეგები გაეგზავნოს დამსაქმებელს ელექტრონული ფოსტით. ამავე ელექტრონული საშუალებით - კომპიუტერული ქსელით - შეიძლება გაკონტროლდეს, იმყოფება თუ არა დასაქმებული სამუშაო ადგილზე. სამუშაო დროის რეჟიმი შეიძლება იყოს მრავალცვლიანი: ორცვლიანი, სამცვლიანი და ზოგჯერ ოთხცვლიანიც კი (საჯარო სამსახურში რეჟიმი ერთცვლიანია და სამუშაო საათები ყოველთვის იწყება დილით).


- გვაინტერესებს, რას ითვალისწინებდა ადრე მოქმედი კანონი ცვლებში მუშაობის საკითხის დასარეგულირებლად და რას ითვალისწინებს ახალი კოდექსი.

- ცვლებში მუშაობის ხანგრძლივობა და ერთი ცვლიდან მეორეში გადასვლა ჯერ კიდევ 1973 წლიდან მოქმედი შრომის კანონთა კოდექსითაც ცვლიანობის განრიგით განისაზღვრებოდა, იმ განსხვავებით, რომ მას ადმინისტრაცია პროფკავშირებთან შეთანხმებით ამტკიცებდა - სამუშაოს სპეციფიკისა და შრომითი კოლექტივის აზრის გათვალისწინებით, რომლის თანახმადაც, აკრძალული იყო დასაქმებულის ზედიზედ ორ ცვლაში მუშაობა. ამგვარი აკრძალვა მოქმედი შრომის კოდექსის მე-15 მუხლით გათვალისწინებული არ არის, ხოლო აღნიშნული საკითხის პროფკავშირებთან შეთანხმება და შრომითი კოლექტივის აზრის გათვალისწინება საერთოდ უგულებელყოფილია. მოქმედი კანონის თანახმად, როდესაც შეუძლებელია ყოველდღიური ან ყოველკვირეული სამუშაო დროის ხანგრძლივობის დაცვა, ნებადართულია სამუშაო დროის შეჯამებული აღრიცხვის წესის შემოღება.

მკითხველთა ერთ ნაწილს აინტერესებს, რას ნიშნავს “დასაქმება შეთანხმებული დროით” ან “ზუსტი სამუშაო დროის განუსაზღვრელად” და იძლევა თუ არა ამის თაობაზე განმარტებას ახალი კოდექსი. 2013 წლის 4 ივლისიდან მოქმედი შრომის კოდექსი აღნიშნულ საკითხებზე ყურადღებას არ ამახვილებს, თუმცა უკანასკნელ წლებში შემოღებული პრაქტიკიდან ცნობილია სამუშაო დროის შეჯამებული აღრიცხვის ორი ტიპის რეჟიმი, რომელიც დგინდება ინდივიდუალური შრომის ხელშეკრულების დებულებებით. დასაქმება შეთანხმებული დროით არის დასაქმების ისეთი სახე, რომლითაც განისაზღვრება სამუშაო კვირის, თვის ან წლის ხანგრძლივობა. ამ წესით შეთანხმებული სამუშაო დრო უნდა შეესაბამებოდეს დამსაქმებლის მიერ დადგენილ ხანგრძლივობას, რომელიც შეიძლება აღემატებოდეს კანონით განსაზღვრულ დროის მაქსიმუმს. ხოლო დასაქმება ზუსტი სამუშაო დროის განუსაზღვრელად ნიშნავს იმას, რომ ამ დროს შრომის ხელშეკრულებაში არ მიეთითება სამუშაო დროის აუცილებელი ხანგრძლივობა, ე. ი. დამსაქმებელს უფლება აქვს, დასაქმებული სამუშაოზე გამოიძახოს მაშინ, როცა ეს საქმეს სჭირდება. ამასთან, დამსაქმებელს შეუძლია დაუდგინოს მას ან არ დაუდგინოს სამუშაო დღის ხანგრძლივობა. ასეთი ურთიერთობის დამყარებისას მთავარი პრიორიტეტი სამუშაოს დროულ და ხარისხიან შესრულებას ენიჭება. მრავალი შეკითხვა მივიღეთ ზეგანაკვეთური სამუშაოს ანაზღაურების შესახებ. ზოგიერთი მათგანის ავტორს აინტერესებს, კანონის თანახმად, სად და როგორი სამუშაოების შესასრულებლად არის დაშვებული ზეგანაკვეთური მუშაობა. კანონის თანახმად, ზეგანაკვეთური მუშაობა ნებადართულია მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში, ისეთი სამუშაოების შესასრულებლად, რომლებიც აუცილებელია ქვეყნის თავდაცვისთვის, აგრეთვე საზოგადოებრივი ან სტიქიური უბედურების, საწარმოო ავარიის თავიდან ასაცილებლად და მათი შედეგების დაუყოვნებელი აღმოფხვრისთვის; საზოგადოებრივად აუცილებელი ისეთი სამუშაოების საწარმოებლად, როგორებიცაა წყალმომარაგება, გაზით მომარაგება, გათბობა, განათება, კანალიზაცია, ტრანსპორტი, სატელეფონო და საფოსტო-სატელეგრაფო კავშირი, რათა თავიდან იქნეს აცილებული ის შემთხვევითი ან მოულოდნელი გარემოებები, რაც არღვევს მათ ნორმალურ ფუნქციობას; როცა აუცილებელია დამთავრებულ იქნეს დაწყებული სამუშაო, რომელიც გაუთვალისწინებელი ან შემთხვევითი შეფერხების მიზეზით ვერ დამთავრდებოდა ნორმალური სამუშაო დროის განმავლობაში წარმოების ტექნიკური პირობების გამო, თუ დაწყებული მუშაობის შეწყვეტას შეუძლია გამოიწვიოს სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი ქონების გაფუჭება ან დაღუპვა; მექანიზმის ან ნაგებობის შესაკეთებლად და აღსადგენად დროებითი სამუშაოების წარმოების დროს, თუ მათი მოუწესრიგებლობა გამოიწვევს დასაქმებულთა მნიშვნელოვანი რაოდენობის მუშაობის შეწყვეტას; შემცვლელი თანამშრომლის გამოუცხადებლობისას მუშაობის გასაგრძელებლად, თუ სამუშაოს შეწყვეტა დაუშვებელია. ამ შემთხვევაში დამსაქმებელი ვალდებულია დაუყოვნებლივ მიიღოს ზომები შემცვლელის სხვა მუშაკით შესაცვლელად; როდესაც აუცილებელია დატვირთვა-გადმოტვირთვის სამუშაოების შესრულება იმ მიზნით, რომ არ იქნეს დაშვებული ან აღკვეთილ იქნეს მოძრავი შემადგენლობის მოცდენა ან ტვირთის დაგროვება გაგზავნისა და დანიშნულების პუნქტებში. თითოეული მუშის ან მოსამსახურის ზეგანაკვეთური მუშაობა არ უნდა აღემატებოდეს ოთხ საათს ზედიზედ ორი დღის განმავლობაში, მთელი წლის განმავლობაში კი - 120 საათს. საწარმოს, დაწესებულებისა და ორგანიზაციის ადმინისტრაცია (დამსაქმებელი) ვალდებულია ზუსტად აღრიცხოს თითოეული მუშაკის მიერ ნამუშევარი ზეგანაკვეთური საათები.

(გაგრძელება იქნება)

თქვენთვის საინტერესო საკითხების გასარკვევად მოგვმართეთ ტელეფონით შემდეგ ნომრებზე:

593 359909; 595 051177