აუცილებელია თუ არა ოპერაცია, როცა ნაღვლის ბუშტში კენჭია
ნუთუ არ არსებობს ნაღვლის ბუშტის ამოკვეთის ალტერნატივა? ნაღვლის ბუშტი - ეს მცირე ზომის ტომსიკაა, რომელიც ღვიძლზეა მიმაგრებული. მასში გროვდება ნაღველი - რთული შემადგენლობის ხსნარი, რომელიც აუცილებელია ორგანიზმში საკვებთან ერთად მიღებული ცხიმების დასაშლელად. გარდა ამისა, ნაღველი პასუხისმგებელია ნაწლავში ნორმალური მიკროფლორის შენარჩუნებაზე. თუ ნაღველი შეგუბდა ან მისი შემადგენლობა შეიცვალა, ნაღვლის ბუშტის ფუნქციობა ფერხდება და მის სადინარებში ქვები ჩნდება. დაავადების წარმოქმნას შესაძლოა პროვოცირება გაუწიოს ნაკლებმოძრავმა ცხოვრების წესმა, რომლის დროსაც ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლის პროცესები ნელდება. მაგრამ რისკის ჯგუფში შედიან უმთავრესად ის ადამიანები, რომლებიც არარეგულარულად იკვებებიან, ასევე - ჭარბი ქოლესტერინის შემცველი ცხიმიანი საკვების მოყვარულები. ასეთი ადამიანების ყოველ კვებას თან სდევს ნაღვლის შემადგენლობის ცვლილება, ამ დროს კი ქვების წარმოქმნის ალბათობა მრავალჯერ იზრდება. შემადგენლობის მიხედვით ნაღვლის ქვები შეიძლება იყოს ქოლესტერინული, პიგმენტური, თუ ისინი წარმოიქმნა ნაღვლის შემაფერადებელი ნივთიერებისგან - ბილირუბინისგან და დანალექი, თუ მათში ძირითადად კალციუმის მარილებია. ხშირად გვხვდება 0,1 მილიმეტრიდან 3-5 სანტიმეტრამდე ზომის ნარევი ქვები. სანამ ქვა პატარაა და მშვიდად წევს ნაღვლის ბუშტში, ადამიანი შესაძლოა ვერც კი ხვდებოდეს, რომ ავად არის. პირველი დამაფიქრებელი ნიშნები, რომელთა გამოც შეიძლება ვიეჭვოთ ნაღველკენჭოვანი დაავადების არსებობა, მარჯვენა ნეკნთაქვეშა არეში სიმძიმის, პირში სიცხარის და ჭამის შემდეგ გულისრევის შეგრძნებებია. სიტუაცია იცვლება, როცა ქვა ნაღვლის ბუშტის სადინარში ხვდება და ახშობს მას. ნაღვლის ნაწლავში გადადენის პროცესი ირღვევა, ნაღვლის ბუშტის კედლები იწელება და ადამიანი გრძნობს ძლიერ ტკივილს მარჯვენა ნეკნთაქვეშა ან მუცლის ზედა მიდამოებში. ტკივილი შეიძლება გადაეცემოდეს ზურგში, მარჯვენა ხელში, მარჯვენა ლავიწის მიდამოში. ჩნდება გულისრევის შეგრძნება ან იწყება ღებინება. ასეთ შეტევას ექიმები ნაღვლოვან კოლიკას უწოდებენ. ტკივილი შესაძლოა არც ისე ძლიერი იყოს და არცთუ იშვიათად თავისთავად ყუჩდება, მაგრამ მისი წარმოშობა უკვე მეტყველებს იმაზე, რომ ორგანიზმში “ქვათაცვენა” დაიწყო და ადამიანმა აუცილებლად უნდა მიმართოს ექიმს. ქვებს, რომლებმაც დამოუკიდებლად დაიწყეს ცურვა, შეუძლიათ ნაღვლის დენის შეჩერება და შედეგად ნაღვლის ბუშტის ანთების - ქოლეცისტიტის, კუჭქვეშა ჯირკვლის ანთების - პანკრეატიტის ან მექანიკური სიყვითლის გამოწვევა. “დახედვით” ნაღველკენჭოვანი დაავადების დიაგნოზის დასმა ყველაზე გამოცდილ ექიმსაც გაუჭირდება. ამისთვის საჭიროა დამატებითი კვლევა - მუცლის ღრუს ორგანოების ექოსკოპია, ხოლო უფრო რთულ შემთხვევებში - რენტგენოლოგიური კვლევა სანაღვლე გზებში სპეციალური კონტრასტული ნივთიერების შეყვანით. სადღეისოდ არსებობს კიდევ ერთი სახის კვლევა, რომელიც ექიმს საშუალებას აძლევს, საკუთარი თვალით დაინახოს ქვები - ეს ქოლედოქოსკოპიაა. ეს სადიაგნოსტიკო პროცედურები ექიმს ქვების ზომის, მათი განლაგების შეფასების საშუალებას აძლევს, რაც აუცილებელია დაავადების შემდგომი განვითარების პროგნოზირებისა და მკურნალობის მართებული სტრატეგიის შემუშავებისთვის. ნაღვლის ქვებისგან თქვენი გათავისუფლება მხოლოდ ქირურგს შეუძლია! თუმცა, თუ დაავადება არაფრით მჟღავნდება და ქვები ნაღვლის ბუშტში უხმოდ წვანან, შეიძლება, მათ ხელი არც კი ვახლოთ. ნაღველკენჭოვანი დაავადების მქონე პაციენტებისთვის მთავარი საექიმო მსჯავრი ცხოვრების ჯანსაღი რეჟიმისა და მკაცრი დიეტის დაცვაა. აკრძალულია ცხარე, ცხიმიანი, შემწვარი და შებოლილი საკვები. არცთუ დიდი ქოლესტერინული ქვების დაშლას ზოგჯერ სამკურნალო პრეპარატებით ცდილობენ - ქენოდეოქსიქოლინის მჟავათი და ურსოფალკით. ასეთი მკურნალობა ხანგრძლივია - კურსი თითქმის მთელი წელი გრძელდება, ძვირია და, სამწუხაროდ, ყოველთვის არ მოაქვს სასურველი შედეგი. რამდენიმე წლის შემდეგ პაციენტთა უმრავლესობას ქვები ისევ უჩნდება. გარდა ამისა, ასეთ მკურნალობას გართულებებიც შეიძლება მოჰყვეს - ეს პრეპარატები არცთუ იშვიათად ღვიძლის უჯრედებს აზიანებენ. ერთეული მცირე ზომის ქვები შეიძლება დარტყმითი ტალღით დაიშალოს. ამ დროს ქვები მცირე (1-2 მმ) ზომის ნაწილებად იშლება, რომლებიც თავად ტოვებენ ორგანიზმს. პროცედურა უმტკივნეულოა, ადვილად ასატანი და შეიძლება ამბულატორიულადაც ჩატარდეს. ნაღველკენჭოვანი დაავადების დროს კატეგორიულად უკუნაჩვენებია ნაღველმდენი ფიტოპრეპარატების გამოყენება - ამან შესაძლოა ქვების მიგრაცია გამოიწვიოს და მეტად სახიფათო გართულებამდე მიგვიყვანოს. ამავე მიზეზით დიდი სიფრთხილით უნდა მივუდგეთ მინერალური წყლების გამოყენებასაც. თუ ქვები დიდია და ნაღვლოვანი კოლიკის შეტევა - ხშირი, ჯობს, პაციენტი საოპერაციო მაგიდაზე დაწვეს. ნაღველკენჭოვანი დაავადების მქონე პაციენტები ოპერაციაზე ხშირად სასწრაფო ჩვენებებით ხვდებიან, ესე იგი მაშინ, როცა ნაღვლის ბუშტის ამოღება, ქოლეცისტექტომია, სასიცოცხლოდ აუცილებელია. ასე ხდება მწვავე ქოლეცისტიტის დროს, რომელიც შეიძლება პერიტონიტით (მუცლის ფარის ანთებით) გართულდეს, ასევე - პანკრეატიტისა და სანაღვლე გზების დახშობის შემთხვევებში. ნაღველკენჭოვანი დაავადების დროს ოქროს სტანდარტად ითვლება “უსისხლო”, ლაპაროსკოპიული ოპერაცია: ქირურგი ნაღვლის ბუშტს მუცლის წინა კედელზე გაკეთებული მცირე ზომის ხვრელიდან იღებს. ამ დროს კანზე ოპერაციის ნაკვალევი თითქმის არ რჩება. ავადმყოფები, ჩვეულებრივ, ოპერაციის მეორე დღესვე ეწერებიან სახლში და სწრაფად უბრუნდებიან ცხოვრების ჩვეულ რიტმს. ბევრს აწუხებს კითხვა: შესაძლებელია თუ არა სრულფასოვანი ცხოვრება ნაღვლის ბუშტის გარეშე? ექიმები ამტკიცებენ, რომ ქოლეცისტექტომია ცხოვრების ხარისხს არ აქვეითებს. ნაღვლის ბუშტის დანიშნულებაა ნაღვლის შენახვა საკვების მიღების მომენტამდე. ის სასიცოცხლოდ აუცილებელი მხოლოდ ქვის ხანის ადამიანებისთვის გახლდათ, რომლებიც სუფრას მხოლოდ წარმატებული ნადირობის შემდეგ მიუსხდებოდნენ (რაც ყოველდღიურად არ ხდებოდა) და სიამოვნებით სანსლავდნენ მონადირებული მამონტის ნახევარს. თანამედროვე ადამიანს კი სულაც არ სჭირდება ამგვარი კვება “მარაგის შესაქმნელად”, ამიტომ ნაღვლის ბუშტის უქონლობა არაფრით აისახება მისი ორგანიზმის ცხოველქმედებაზე.