თანამედროვე ადამიანის კვების რაციონი
არასწორ კვებას უკავშირებენ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების შემთხვევათა 50%-ის განვითარებას, მამაკაცების ფილტვის, სიგმოიდური და სწორი ნაწლავის, თირკმელების, წინამდებარე ჯირკვლის, შარდის ბუშტის სიმსივნების 40-%-ს, ქალების სარძევე ჯირკვლის, საშვილოსნოს, თირკმელების, ნაწლავების კიბოს 60%-ს. გარდა ამისა, არასწორი კვების შედეგია გაცხიმოვნება და ამის ფონზე დიაბეტი ტიპი II-ის განვითარების დიდი რისკი. სტატისტიკის თანახმად, დიაბეტი ტიპის II-ის მქონე ადამიანთა 50% სწორედ ჭარბწონიანები არიან.
რამ შეცვალა თანამედროვე ადამიანის კვების რაციონი?
თანამედროვე ადამიანის კვებითმა რაციონმა, ისევე როგორც ზოგადად ცხოვრების წესმა, არსებითი ცვლილებები განიცადა.
I – პირველ ყოვლისა, შეიცვალა ცხოვრების ტემპი. საკვების ნორმალურად მისაღებად ზოგჯერ დროც კი არ გვყოფნის, ამის გამო საკვები რაციონი შედგება სწრაფად მისაღები წასახემსებელი ნამზადისგან, რომელსაც ზოგჯერ სამსახურებრივი საქმისგან თავის აუღებლადაც კი ვჭამთ.
II – გამოჩნდა ახალი პროდუქტები და მომზადების ახალი ტექნოლოგიები, რომლებიც უბრალოდ მავნებელია, ზოგი კი სასურველი არ არის.
პირველ ჯგუფს, ანუ ცალსახად მავნებელ საკვებს, მიეკუთვნება გენეტიკურად მოდიფიცირებული კომპონენტების შემცველი პროდუქტები, რომელთა უკონტროლო მიღებაც შესაძლოა მომავალში სავალალო შედეგით დასრულდეს, ამიტომ უმჯობესია, უპირველეს ყოვლისა, მათზე ვთქვათ უარი.
მეორე ჯგუფს მიეკუთვნება ფასთ-ფუდი – სწრაფი კვების პროდუქტები, რომლებიც, სამწუხაროდ, თანამედროვე სამყაროს განუყოფელ ნაწილად იქცა. საკმაოდ ბევრ ქვეყანაში ისინი მოსახლეობის გარკვეულ კატეგორიებში მოწინავე ადგილს იკავებენ და საერთოდ განდევნიან რაციონიდან მრავალწლიანი ტრადიციის მქონე კერძებს.
ფასთ-ფუდს მიეკუთვნება: ბუტერბროდები, ღვეზლები, ფუნთუშები, სოსისი ცომში, პიცა, ჰოთ-დოგი, ჩიზბურგერი, ჰამბურგერი, კარტოფილი ფრი, ჩიფსები, ლაფშა და სწრაფი მომზადების კარტოფილის პიურე, აგრეთვე მშრალი საუზმეები, ჩხირები, ბურბუშელები, სიმინდის ფიგურული ნამზადი, პარკოსანთა მშრალი წვენები.
ექიმებს და დიეტოლოგებს მიაჩნიათ, რომ ისინი მავნეა და საშიშია როგორც მოზრდილი ადამიანისთვის, ისე განსაკუთრებით ბავშვებისთვის, თუმცა უმრავლესობისთვის მაინც ძირითად საკვებად რჩება, არადა, მათი რეგულარული მიღება დაუშვებელია.
გაინტერესებთ, რატომ?
- სწრაფი ნახშირწყლები იწვევს კუჭქვეშა ჯირკვლის გადატვირთვას, რაც მკვეთრად ცვლის სისხლში შაქრის დონეს, ამას თან სდევს ისეთი უსიამოვნო შეგრძნებები, როგორებიცაა: მუდმივად შიმშილის გრძნობა, გაღიზიანება, თავის ტკივილი, შრომის უნარის დაქვეითება და სხვა. ამერიკელ მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ ამერიკელთა 75%-ს ეს პრობლემები სწორედ მათი რაციონის „დამსახურებით“ აწუხებს. კუჭქვეშა ჯირკვლის მუდმივი გადატვირთვა კი ზოგჯერ შაქრიანი დიაბეტის განვითარებით სრულდება;
- ფასთ-ფუდის უმრავლესობა საკმაოდ კალორიულია, შეიცავს ბევრ ცხიმსა და ნაკლებ ვიტამინებს, იწვევს სხეულის მასის სწრაფმატებას მასთან დაკავშირებული შედეგებით. ზოგიერთი ეს პროდუქტი, მაგალითად, ჩიფსები, შეიცავს კონსერვანტებს და დიდი რაოდენობით ფარულ მარილს, რომელიც ასევე ტვირთავს ღვიძლსა და თირკმელებს, ისინი ხომ ვალდებულნი არიან გაანეიტრალონ ყველა საშიში აგენტი და დროულად გამოდევნონ ორგანიზმიდან;
- არსებობს საკმაოდ შემაშფოთებელი ინფორმაცია იმასთან დაკავშირებით, რომ სახამებლის თერმული დამუშავებისას წარმოიქმნება ნივთიერება, რომელიც კანცეროგენია, ხოლო ფასთ-ფუდის დასამზადებლად გამოყენებული ცხიმები თერმულად დამუშავებისას გამოყოფენ ნივთიერებას, რომელიც მოქმედებს ტვინზე და იწვევს ამგვარი საკვებისადმი მიჩვევას, უფრო მეტიც, ვითარდება მათზე ნარკომანიის მსგავსი დამოკიდებულება;
- დადასტურებულია, რომ სწრაფი ნახშირწყლების შემცველი პროდუქტების რეგულარული მიღებით იცვლება ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლა ისე, რომ ყოველივე აადვილებს მომავალში ალკოჰოლზე დამოკიდებულების ჩამოყალიბებას, რაც კიდევ ერთხელ გვავალდებულებს, დიდი სიფრთხილით მივაწოდოთ ბავშვებს ტკბილი და ცომეული;
- ყოველივეს კიდევ უფრო ართულებს ის, რომ თანამედროვე ადამიანის რაციონიდან პრაქტიკულად გამოდევნილია ვიტამინები და მინერალები, რაც, ერთი მხრივ, აუარესებს საჭმლის მომნელებელი სისტემის ფერმენტების ფუნქციობას და კიდევ უფრო დამანგრეველს ხდის ფასთ-ფუდის შედეგებს. ამას ემატება ჰიპოვიტამინოზი და ჰიპოელემენტოზები, ანუ ორგანიზმში საჭირო ნივთიერებების დეფიციტით გამოწვეული პათოლოგიური მდგომარეობები, მაგალითად, კალციუმის, რომლის უკმარისობაც იწვევს ოსტეოპოროზსა და ძვლების ადვილად მოტეხილობებს, რკინის, რომლის დეფიციტიც განსაკუთრებით ორსული ქალებისა და ბავშვების დამაზიანებელია, იოდის, რომლის დეფიციტიც ნერვული სისტემის ინტენსიური ფორმირების პროცესს არღვევს და ინტელექტუალურ შესაძლებლობებს ამცირებს, არანაკლებ დამაზიანებელია ფთორის, სელენისა და თუთიის დეფიციტი.
- ნორმალური კვების პროცესი დაირღვა, რადგან თანამედროვე ადამიანმა დაივიწყა მოსაზრება, რომ საუზმე თავად მიიღოს, სადილი მეგობარს გაუნაწილოს და ვახშამი მტერს მისცეს, არადა, ამ ოქროს წესს თავისი ბიოლოგიური და ფიზიოლოგიური საფუძველი აქვს.
როგორც ირკვევა, ჩვენს ორგანიზმში ყველა ფერმენტულ სისტემას საკუთარი ბიორიტმი გააჩნია, დრო, როცა ისინი განსაკუთრებით აქტიურდებიან და ეს ხშირად სწორედ დღის პირველი ნახევარია. ეს ეხება ფერმენტებს, რომლებიც შლიან ცილებს და სისხლიდან გლუკოზის შეწოვის პროცესს არეგულირებენ.
დადგენილია, რომ საკვების გვიანი მიღება ხელს უწყობს ისეთი პროცესების გააქტიურებას, რომლებიც აპროვოცირებენ ათეროგენული ქოლესტერინის სინთეზსა და სხეულის მასის მომატებას.
კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელიც ცუდად ისახება თანამედროვე ადამიანის ცხოვრებაზე, ეს არის დაუსრულებელი დიეტები სასწაულმოქმედი შედეგების მოლოდინით, რომელთა უმრავლესობაც საკვებიდან ცხიმის სრულ გამოდევნას და იმუნური სისტემის დასუსტებას იწვევს, რადგან ცხიმები ნახშირწყლებთან ერთად უშუალოდ მონაწილეობენ ჩვენი თავდაცვის სისტემის ისეთი ძალების ფორმირებაში, როგორებიცაა მაკროფაგები და ლიმფოციტები, ამგვარი დიეტებით უარესდება ზოგადი ჰორმონული ფონიც.
მეორენი გვთავაზობენ დიეტისას ორგანიზმის ცილებით სუპერდატვირთვას, რაც ასევე არასახარბიელოა, რადგან საჭმლის მომნელებელი და გამომყოფი სისტემების გადაღლას იწვევენ.
გაიხსენეთ, რომ დიეტოლოგთა უმრავლესობა დიეტას ორგანიზმისთვის სერიოზული სტრესის წყაროდ მიიჩნევს.
გაცილებით მიზანშეწონილია რაციონის თანდათან შეცვლა და დაბალანსება. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენი სხეული არ მოგწონთ, პირველ ყოვლისა, გამორიცხეთ ნახშირწყლები, უარი თქვით გვიან ვახშამზე და გაზარდეთ ფიზიკური აქტივობა. განტვირთვის დღეების დანერგვაც სცადეთ.
რაციონალური კვების წესები
- თუ გსურთ სერიოზულად მიუდგეთ თქვენი კვების რაციონს და ის ჯანმრთელობისთვის მაქსიმალურად სასარგებლო გახადოთ, ძირითად საკვებად ისეთი პროდუქტები აქციეთ, რომლებიც ძალიან უყვართ ნაწლავებში მობინადრე სასარგებლო მიკოორგანიზმებს, ასეთებია – მცენარეული უჯრედისით, ვიტამინებით, მინერალებით, პექტინებით მდიდარი წიწიბურა, ხორბალი, შვრია, უსაფუვრო შავი პური. ის გაცილებით ბევრ B ჯგუფის ვიტამინსა და უჯრედისს შეიცავს;
- ჩართეთ რაციონში რძემჟავა პროდუქტები, ისინი ხომ სასარგებლო ბაქტერიების გამრავლებას უწყობენ ხელს;
- კარტოფილი, უმჯობესია, გამომცხვარი ჭამოთ, რადგან ასეთი დამუშავებისას სახამებელი კარგად იშლება და კარტოფილიც ინარჩუნებს ნაწლავის პერისტალტიკისა და გულის ნორმალური მუშაობისთვის ძალზე საჭირო კალიუმს;
- არ დაივიწყოთ ხილი და ბოსტნეული, ისინი შეიცავენ დიდი რაოდენობით საკვების მომნელებელ ფერმენტებს, ორგანულ მჟავებს, პიგმენტებს, ვიტამინებსა და მიკროელემენტებს;
- სასარგებლოა ბოსტნეულის სალათები მცენარეული ზეთითა და ლიმონის წვენით, შესანიშნავი ნაღველმდენი ეფექტით, ნაღველი ხომ ნატურალური ნაწლავური ანტიბიოტიკია;
- ძალიან სასარგებლოა მზესუმზირასა და გოგრის თესლი, თხილი, კაკალი და მიწის თხილი;
- ნუ დაივიწყებთ თევზს, ზღვის პროდუქტებსა და თევზის ქონს – პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებისა და იოდის მნიშვნელოვან წყაროს, ეს ცხიმები აძლიერებენ იმუნიტეტს და ათეროსკლეროზის განვითარებას აფერხებენ;
ამგვარი კვებით თქვენ განსაკუთრებით გაიძლიერებთ იმუნურ სისტემას, კანს გაიახალგაზრდავებთ და შეინარჩუნებთ სხეულის სასურველ ფორმას.
რაციონში არსებული უჯრედისი ნაწლავებს ორგანიზმიდან დაშლის პროდუქტების დროული გამოდევნისა და მიკროფლორის აღდგენის საშუალებას აძლევს, რაც ასევე გააძლიერებს იმუნურ სისტემას, რადგანაც ლიმფოიდური ქსოვილის 80% ჩვენს ორგანიზმში სწორედ ნაწლავებშია.
სწორად კვების რეკომენდაციები
- ყოველდღიურად განსხვავებული საკვები პროდუქტები გამოიყენეთ. თანამედროვე მეცნიერებისთვის ცნობილია 45 შეუცვლელი საკვები ნივთიერება, რომლებიც სხვადასხვა პროდუქტშია. საკვები პროდუქტების ყოველი ჯგუფი მათ განსახვავებული რაოდენობით შეიცავს, ასეთი პროდუქტების კომბინაცია კი ორგანიზმს სრულად მიაწვდის ყველა საჭირო ნივთიერებას;
- გახსოვდეთ, არ არსებობს სრულიად კარგი და სრულიად ცუდი საკვები, ამიტომ შეარჩიეთ ისეთი, რომელიც თქვენთვის მაქსიმალურად სასარგებლოა;
- წონის შენარჩუნებას ეცადეთ მიღებული საკვების რაოდენობისა და ფიზიკური აქტივობის დაბალანსებით;
- საკვები ჭამეთ მცირე ულუფებით;
- იკვებეთ რეგულარულად, დიდი შუალედების გარეშე;
- შეზღუდეთ შაქრის გამოყენება;
- შეზღუდეთ სუფრის მარილის რაოდენობა;
- გახადეთ თქვენი რაციონი დაბალანსებული და ზომიერი. ფიზოლოგიურად დასაბუთებულია დღეში საკვების, სულ მცირე, 4-ჯერ მიღება.
დაბოლოს, გახსოვდეთ! ჯანმრთელობა ადამიანის ცხოვრების ხარისხის მაჩვენებელია, კვების ხასიათი კი ის ძირითადი ფაქტორია, რომელიც ჯანმრთელობას განსაზღვრავს!